مۇلاھىزە ۋە ئوبزور

ئۇيغۇرلار يوقىلىپ كېتەمدۇ؟   « ئەي پېقىر ئۇيغۇر ئويغان… سەندە مال يوق، ئەمدى كەتسە جان كېتەر، ھالىڭ خەتەر..»   ئىنقىلاۋى شائىر، پىداكار زىيالىي ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ئەينىۋاقىتتا ئۇيغۇر مىللىتىنى كۈرەش قىلىشقا چاقىرغان شېئىرىدا، يۇقىرىقىدەك مىسرالارنى يازغان. ئۇ،  ئۇيغۇرلارنىڭ كۈرەش قىلىش روھىنى ئۇرغۇتۇش ئۈچۈن ھەر تۈرلۈك چارە- تەدبىرلەرنى ئىشلەتكەن. ھەم : ئەي ئۇيغۇرلار، بۇ قېتىم يەنە غەپلەتتە قالساڭ، خىتايغا قارشى ئۇرۇش قىلمىساڭ، …

ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتەنپەرۋەرلىك ۋە مىللەتچىلىك ئېڭى توغرىسىدا قىسقىچە پىكىر   تېمىغا كىرىشتىن ئاۋۋال « ئاڭ » توغرىسىدا  ئىزاھات بېرىپ ئۆتۈشنى لايىق كۆردۈم. ئاڭ – ئوبيېكتىپ شەيئى، ئوبيېكتىپ ۋەقە ۋە  ھادىسىلەرنىڭ ماھىيەتلىك ئۇقۇم ئاساسىدا، ئادەم مېڭىسىدە شەكىللەنگەن ئىنكاسىدىن ئىبارەت سوبيېكتىپ چۈشەنچىدۇر. ئادەم مېڭىسىدە چۈشەنچە ھاسىل بولۇشى ئۈچۈن  ئوبيېكتىپ شەيئى، ۋەقە، ھادىسە بولىشى ئالدىنقى شەرت. ئوبيېكتىپ شەيئى، ئوبيېكتىپ ۋەقە بولمىسا ئادەم مېڭىسىدە ئىنكاس …

تارىخ ئۈستىدە مۇلاھىزە   تارىخ توغرىسىدا پەيلاسوپلارنىڭ ھۆكۈم تۈسىدە ئېيتقانلىرى بولىدۇ. شۇنىڭدەك تارىخ مۇتەپەككۇرلىرىنىڭ بايانلىرى، تارىخچى ئالىم، تەتقىقاتچىلارنىڭ خۇلاسىلىك پىكىرلىرى بولىدۇ. مەيلى پەيلاسوپلارنىڭ ھۆكۈملىرى بولسۇن، تەتقىقاتچى، ئالىم- مۇتەپەككۇرلارنىڭ خۇلاسە ۋە بايانلىرى بولسۇن، ئۇ ھەرگىزمۇ تارىخقا نىسبەتەن چىقارغان ئاخىرقى ھۆكۈم ھېسابلانمايدۇ. تارىخ ھەققىدە ئېيتىلغان ھۆكۈم ۋە بايانلاردا ئوبيېكتىپلىق بىلەن، شۇ كىشىنىڭ سوبيېكتىپ ھېسسىياتى يۇغۇرۇلۇپ كەتكەن بولىشى تامامەن مۇمكىن. شۇنىڭدەك بەزى يەكۈنلەر …

ئۇيغۇرلارنىڭ چەتئەلگە باغلانغان 83 يىللىق كۈرىشى ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتەن قۇتقۇزۇش ھەرىكىتىنىڭ، ۋەتەن سىرتىغا باغلىنىش جەريانى، تەشكىلى شەكىلدە ھەم سىياسى مەقسەتتە ئاساسەن، ( شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى ھۆكۈمىتى ئاغدۇرۇلغاندىن كېيىن، تۇڭگان قوشۇنلىرىنىڭ ۋە سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ھۇجۇملىرى نەتىجىسىدە ) 1934. يىلى 7 . ئايدا تولۇق باستۇرۇلغان «خوتەن ئىسلام ئەمىرلىكى» ھۆكۈمىتىنىڭ قۇرغۇچى رەھبىرى مۇھاممەت ئەمىن بۇغرا بىلەن باشلانغان دېيىشكە بولىدۇ. شەرقى تۈركىستان ئىسلام جۇمھۇرىيىتى …

ئۇيغۇرلار سىياسەت بىلەمدۇ؟ تېمىغا كىرىشتىن ئىلگىرى، سىياسەت ھەققىدە ئازراق توختىلىپ ئۆتەيلى. سىياسەت – كوللېكتىپىنى ئىدارە قىلىدىغان باشقۇرۇش قائىدىسى دېمەكتۇر. سىياسەت ئەۋرىشىملىككە ئىگە يۇمشاق كۇچ بولۇش بىلەن بىرگە، باشقىلارنى بويسۇندۇرۇش يادروسىنى ئۆزىگە جەملەشتۈرگەن، كۆپ قىرلىق ماھارەتنىڭ دەل ئۆزىدۇر. ئىنسانلار توپى كۈچلىنىپ، تەرەققى تېپىپ، ئۆزلىرىگە تەۋە تۇپراقتا دۆلەت شەكىللەندۈرگەن بولسۇن، ياكى دۆلەت قۇرۇش ئۈچۈن كۈرىشىۋاتقان بولسۇن، شۇنىڭدەك مۇستەملىكىچى دۈشمەندىن قۇتۇلۇپ، ئازات بولۇش …

دەۋا ئۈستىدە ئويلىغانلىرىم ۋەتەن – مىللەتنىڭ دەۋاسىنى قىلىمىز- دەيدىكەنمىز، يېقىن كەلگۈسىدە خىتاي دۆلىتىنىڭ پارچىلىنىشى ياكى ئۆزگۈرىشىگە تولۇق ئىشنىشىمىز لازىم . شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا، ئۆزىمىزگە ۋە خىتايغا مۇناسىۋەتلىك ، تاشقى ۋەزىيەتكە ئالاقىدار زۆرۈرىيەتلەرنى ئەتىراپلىق كۆزىتىپ، نېمىنىڭ پايدىلىق، نېمىنىڭ زىيانلىق ئامىل ئىكەنلىكىنى بايقىشىمىز، دەۋارىمىز نۇقتىسىدىن ۋاز كېچىلمەس مەسىلىنىڭ بىرىدۇر. مەن بۇ تېمىدا مۇھىم – دەپ، قارىغان بىر قانچە نۇقتىنى تۆۋەندىكىدەك بايان …

« راينا قەتلىئامى » دا سىناقتىن ئۆتكەن رېئاللىق « ئېسىل مالنىڭ خېرىدارى ھەر يەردە، ناچار تاۋارنىڭ خېرىدارى قەيەردە» كىشىلەر ھاياتىدا كۆرۈپ باقمىغان، نامى- شەرىپىنى ئاڭلاپمۇ باقمىغان بىرەر ئادەم ياخشى نام چىقارسا، ئۇنىڭ ئۈستىدە سورىلىدىغان بىرىنچى سوئال: قەيەرلىك ئادەمكەن؟- دېگەندىن ئىبارەت، قىزىقىش نۇقتىسى ئۇنىڭ يۇرتى بولىدۇ. ئۆزى بىلەن بىر يۇرتلۇق بولۇپ چىقسا، ئۇنىڭ نامىنى چېكىسىگە گۈل قىلىپ قىسىۋالىدۇ. ئالدىغا ئۇچرىغان ھەر …

« راينا قاتىللىق دېلوسى» ئۈستىدە تەھلىل      رەھىمسىز، ۋەھشى قەتلىئام پۈتۈن تۈركىيە خەلقىنى مۇسىبەتكە چۆمدۈردى. تۈرك خەلقىنىڭ بېشىغا كېلىۋاتقان تۈرلۈك بالا- قازالار يەتمىگەندەك، «راينا قەتلىئامى» پاجىئەلىك بىر شەكىلدە 2017- يىلىنىڭ 1- سەھىپىسىنى قانغا بويىدى. ئۇنىڭسىزمۇ ئىچكى مۇقىمسىزلىق تۈپەيلى، ھەر كۈنى ئونلىغان جان قازاسى، پارتىلاشلاردا ھاياتىدىن ۋاقىتسىز ئايرىلدىغان ئەزان قۇربانلىقلار، كۈتۈلمىگەن تەقدىرىنىڭ شامىلىدا « دۆلەت خائىنى، فېتوچى» ناملىق قالپاقنىڭ ئۆز بېشىغا …

ئۇيغۇرلارنىڭ ئىنقىلاب نىشانى نېمە؟ ھەرىكەت مىزانى ۋە پىلانلىرى قانداق؟ ئادەتتىكى، كىشىلىك تۇرمۇش ھەلەكچىلىكىدىن تارتىپ، كوللېكتىپلىق، ئىجتىمائى پائالىيەتلەرگىچە ھەرقانداق ئىش- ھەرىكەتتە ئالدى بىلەن ئېنىق نىشان بەلگىلىنىدۇ. ئۇنىڭدىن كېيىن يەتمەكچى بولغان نىشانغا ۋە قوللىنىدىغان ھەرىكەت ۋاستىلىرىگە ئاساسەن پىلان تۈزىلىدۇ. نىشانى ئېنىق بولمىغان، پىلانى ئۇيغۇن تۈزۈلمىگەن ھەرقانداق ئىش- ھەرىكەتتىن ئۈنۈملۈك نەتىجىگە ئېرىشىش مۇمكىن ئەمەس.  مەقسەتنى ئۇدۇل ئېيتقاندا،  1882- يىلى ۋەتىنىمىز مانجۇرىيە تەرىپىدىن قايتا …